Bolek i Lolek na wokandzie

źródło

Postacie Bolka i Lolka były przedmiotem kilku spraw sądowych. W jednej z nich Alfred Ledwig (jeden z twórców) wniósł pozew przeciwko Władysławowi Nehrebeckiemu (jego spadkobiercom) o ustalenie wielkości udziałów w majątkowych prawach autorskich do postaci Bolka i Lolka. Powód w niniejszej sprawy starał się wzruszyć domniemanie wynikające z art. 9 ust.1 prawa autorskiego i ustalić nierówność udziałów w prawie - wskazywał, że wyłącznie jemu przysługuje całość autorskich praw majątkowych do postaci Bolka i Lolka ich wersji plastycznej - jako pierwotnemu twórcy koncepcji plastycznej (statycznej) postaci, zaś pozwanemu jako twórcy animacji przysługuje prawo zależne do opracowanych postaci Bolka i Lolka wyłącznie w jednym odcinku bajki.

Sąd w niniejszej sprawie stanął przed ciekawym problemem dotyczącym autorstwa postaci (utworów) animowanych. Mianowicie - czy autorstwo danej postaci przysługuje autorowi pierwotnej statycznej postaci czy również osobom, które dokonały następnie animacji postaci? 

Sąd stanął na stanowisku, że nie można rozdzielić wskazanych wkładów twórczych zatem Bolek i Lolek rozumiany jako pierwotny utwór plastyczny jak i animowany pozostaje utworem nierozłącznym i jednolitym którego współtwórcami są zarówno Alfred Ledwig jak i animator Władysław Nehrebecki (w niniejszej sprawie nie występował trzeci współtwórca Leszek Lorek). Sąd stwierdził też, iż wobec braku wykazania przez powoda Alfreda Ledwiga - wielkości jego wkładu twórczego w powstanie dzieła, zastosowanie znajdzie domniemanie z art. 9 ust.1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych tj. domniemanie równości udziałów, zatem uznał, że każdemu z współtwórców przysługuje udział w prawie w wysokości 33%. Wyrok SN, 2004-06-17, V CKN 13/2004. 

Przyjęta przez Sąd koncepcja zrównująca wkłady twórcy statycznej postaci z wkładem animatora tej postaci i potraktowanie ich jako współtwórców utworu wydaje się być dyskusyjna. Animator "ożywia" daną postać, przedstawia ją w innych pozach (w kolejnych klatkach animacji) jego praca, jest jednak wtórna wobec pracy twórcy utworu pierwotnego - przedstawia bowiem opracowanie tej koncepcji. Sąd - uzasadniając swój pogląd - odwołał się do kryterium rozpoznawalności i sukcesu osiągniętego przez postaci Bolka i Lolka, jako będącego pochodną animowanych postaci Bolka i Lolka - ujętych w konkretnych pozach, stronach i scenariuszach kolejnych odcinków. Skoro o sukcesie postaci świadczyło pokazanie ich odbiorcom w wersji animowanej -  należy uznać za współtwórców postaci, również ich animatorów. Tego rodzaju rozumowanie jest błędne - a powołane kryteria, nie mają żadnego znaczenia przy dokonywaniu oceny wkładu twórczego oraz samej kategoryzacji utworu jako samodzielnego (postać statyczna) czy zależnego (postać animowana).